VOL. 3 (2006)

Pełny tekst każdego artykułu jest dostępny w formacie PDF na dysku CD po złożeniu zamówienia.
Wszystkie artykuły były recenzowane przez członków Komitetu Naukowego.


Ocena możliwości gospodarczego wykorzystanie niektórych odpadów hutniczych jako substytutu kruszywa naturalnego do betonów osłonowych przed promieniowaniem gamma
(w j. polskim)
Alwaeli M.
Streszczenie
W niniejszej pracy przedstawiono wyniki badań parametrów technicznych i absorpcyjnych promieniowania jonizującego osłon betonowych z dodatkiem żużla granulowanego z Huty Cynku „Miasteczko Śląskie” w Tarnowskich górach oraz opiłków stalowych i zendry z Huty Baildon w Katowicach.


Prognozowanie zasobności gazowej składowisk odpadów komunalnych w oparciu o teoretyczny model matematyczny

(w j. polskim)
Wandrasz J. W., Landrat M.
Streszczenie
Składowiska odpadów komunalnych są poważnym źródłem emisji metanu i ditlenku węgla do atmosfery. Gaz składowiskowy tworzy się w wyniku procesów biochemicznych zachodzących w masie zdeponowanych odpadów. Czynnikiem mającym największy wpływ na ilość generowanego gazu jest zawartość w odpadach substancji organicznej, a konkretnie zawartość węgla biodegradowalnego.
Polskie składowiska charakteryzuje wysoka zawartość odpadów pochodzenia organicznego, stąd wysoka emisja gazu składowiskowego. Decyzje dotyczące odzysku i zagospodarowania biogazu winne być poprzedzone wnikliwą analizą zasobności gazowej składowiska, którą określa się najczęściej w oparciu o model matematyczny procesu fermentacji metanowej.
Model pozwala na prognozowanie bilansu gazowego składowiska w dowolnym okresie jego eksploatacji lub po jej zakończeniu, stanowiąc podstawę do analizy i wyboru rozwiązań unieszkodliwiania lub zagospodarowania gazu.


Ocena wpływu na środowisko termicznego przekształcania odpadów w modelowych scenariuszach gospodarki odpadami komunalnymi

(w j. polskim)
Maćków I., Sebastian M., Szpadt R.
Streszczenie
W pracy przedstawiono scenariusze gospodarki odpadami komunalnymi, w których przewidziano termiczne metody przekształcania odpadów (wydzielanie i dalsza przeróbka frakcji wysokoenergetycznych lub spalanie zmieszanych odpadów po selektywnej zbiórce) oraz ich wpływ na środowisko. Zastosowanymi wskaźnikami  środowiskowymi były: zużycie surowców nieodnawialnych, zmiany klimatu, toksyczny wpływ na ludzi, tworzenie się fotoutleniaczy, zakwaszenie i eutrofizacja.
Zależności pomiędzy ilością i składem materiałowym odpadów, w tym frakcji wysokoenergetycznych a różnymi czynnikami społeczno-ekonomicznymi uwzględnia model prognostyczny, który w ogólnym zarysie opisano we wcześniejszej pracy autorów [1].Zarówno model prognostyczny jak i przedstawiony w niniejszej pracy sposób tworzenia i oceny scenariuszy są częścią szerszych badań nad oceną zintegrowanych systemów gospodarki odpadami przy pomocy analizy cyklu życia (LCA)  w wybranych państwach należących do UE [2].
Niezbędne informacje wejściowe do modelu obok danych ogólnych o państwie i mieście (liczba mieszkańców, powierzchnia miasta, wartości średnich temperatur i opadów), obejmują również znajomość wartości podstawowych wskaźników społeczno-ekonomicznych, takich jak: ilość i wielkość gospodarstw domowych, PKB, przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto, przeciętny miesięczny dochód na 1 osobę w gospodarstwach domowych.
W celu prognozy  ilości i składu odpadów konieczna jest znajomość rozszerzonych danych społeczno-ekonomicznych (na poziomie kraju i miasta) oraz aktualna ilość i skład odpadów (selektywnie zbieranych i zmieszanych), planowany poziom odzysku i recyklingu oraz zamierzone akcje społeczne, minimalizujące  ilość odpadów. Zarówno na tym etapie pracy jak i podczas definiowania scenariusza dla większości danych określono wartości domyślne, które są wykorzystywane przypadku, gdy użytkownik nie posiada wystarczającej ilości  informacji.
Dla każdego z procesów możliwe jest zdefiniowanie maksymalnie trzech instalacji a jedna sesja umożliwia ocenę i porównanie do 4 scenariuszy.


Najlepsza Dostępna Technika (BAT ), a polityka zrównoważonego rozwoju
(w j. polskim)
Pikoń K.
Streszczenie
Pojęcie „Najlepszej Dostępnej Techniki” (BAT - Best Available Technique) zostało wprowadzone do obiegu prawnego w krajach Unii Europejskiej Dyrektywą 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania powstawania zanieczyszczeń (IPPC - Integreted Pollustion Prevention and Control). Mimo iż od tego momentu upłynęło 8 lat BAT nadal nie jest do końca określony dla wszystkich rodzajów instalacji. Istniejące opisy postawiają bardzo duże pole niedookreśloności. Brakuje danych technicznych o kluczowym znaczeniu. Płynne pozostaje połączenie technicznej strony najlepszej dostępnej techniki oraz jego ekonomicznego charakteru.
Definicja i założenia BAT wskazują, że może on być inaczej interpretowany w różnych krajach w zależności od ich stopnia rozwoju.
Pozostają problemy z ostateczną determinacją BAT, a między innymi z określeniem jaka metoda powinna być zastosowana do określenia pojęcia „przeżycia” w ekonomicznym sensie (Economic Viability).
BAT stwarza jednak szanse na wzmocnienie polityki ekorozwoju we wszystkich działach gospodarki. Jest stosunkowo nowym pojęciem, które może służyć próbie przeorientowania dotychczasowego spojrzenia na ochronę środowiska opartego na zakazach i limitach oraz przekształcenia go na samoregulujący mechanizm ochrony zasobów naturalnych i całego środowiska.
W artykule przedstawiono techniczne uwarunkowania wdrażania BAT w różnych sektorach techniki oraz zdefiniowano mechanizm samoregulacji BAT oparty na podatku ekologicznym typu Pigou, który będzie neutralna dla poszczególnych sektorów w sensie przepływu środków. Mechanizm podatku Pigou może określić próg, który w samej definicji BAT pozostaje obszarem niedookreślonym oraz wdrożyć mechanizm samoregulujący się, który będzie zachęta do podnoszenia standardów ekologicznych.


Paliwa produkowane w rolnictwie

(w j. polskim)
Wyżgolik B., Brząkalik K., Nowak B.
Streszczenie
W ramach programu rozwoju obszarów wiejskich należy uwzględnić również możliwość produkcji nośników energii. Nabiera to szczególnego znaczenia w rejonach gdzie działalność człowieka przyczyniła się do degradacji środowiska.
W pracy przedstawiono różne gatunki roślin, które można wykorzystać jako odnawialne źródła energii (OZE). Różnorodność gatunkowa pozwala na prawidłowe wykorzystanie siedliska i utrzymanie bioróżnorodności, a przemysł natomiast może otrzymać wiele surowców. Wśród roślin uprawianych na cele energetyczne pojawiają się także gatunki obce nie występujące w naszej strefie klimatycznej np. miskant olbrzymi, które wymagają dokładnego poznania.
Z prezentowanych roślin najbardziej wydajne pod względem energetycznym są buraki cukrowe, miskant olbrzymi i topole.


Paliwa do silników Diesla ze zużytych tłuszczów roślinnych i zwierzęcych
(w j. polskim)
Klecan R.
Streszczenie
Proces transestryfikacji olejów roślinnych i tłuszczów małocząsteczkowymi alkoholami alifatycznymi jest od dawna przedmiotem dużego i ciągle wzrastającego zainteresowania z uwagi na możliwość zastosowania otrzymywanych w nim estrów jako ekologicznego paliwa do silników wysokoprężnych o zapłonie samoczynnym. Proces ten, zwany inaczej alkoholizą, można prowadzić w łagodnych warunkach i bez dużego nakładu energii, używając nieprzydatnych do innych celów (np. spożywczych), a często odpadowych, surowców tłuszczowych zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych, zwłaszcza łoju. Omówiono dotychczasowy stan badań i rozwiązań przemysłowych w zakresie wytwarzania paliw do silników Diesla ze zużytych tłuszczów roślinnych i zwierzęcych. Najczęściej stosowane są mieszaniny oleju rzepakowego ze zużytymi olejami roślinnymi. Przedstawiono rozwiązania austriackie firmy Vogel & Noot GmbH, niemieckie - ECB Enviro Berlin AG, Jenamethyl AG i Meridas AG Jena, kanadyjskie - firmy Biox z Toronto a także polską koncepcję zespołu naukowców z  Uniwersytetu Wrocławskiego.


Analiza możliwości zastosowania prochów  pozyskiwanych z utylizowanej amunicji jako składników palnych materiałów wybuchowych emulsyjnych
(w j. polskim)
Maranda A.
Różnorodność substancji palnych pochodzenia organicznego stwarza możliwości praktycznie dowolnego ich wzajemnego przetwarzania w celu formowania paliwa o określonych właściwościach i przeznaczeniu. Dobór paliwa winien być uwarunkowany rodzajem procesu, charakterystyką komory spalania, a także zdolnością do emisji określonych substancji powstających w wyniku procesu spalania lub współspalania. Możliwość współspalania paliw jaką dopuszcza dyrektywa Unii Europejskiej 2000/76 stwarza potrzebę poznania zachowania się formowanych paliw w warunkach termicznych komory. Z tego względu prowadzi się szereg testów laboratoryjnych, a także badań na stanowiskach eksperymentalnych w skali półtechnicznej i technicznej oceniając warunki współspalania z węglem kamiennym, brunatnym, drewnem. Wyniki tych badań w zakresie oceny stopnia emisji składników agresywnych dotyczące emisyjności mieszanek węglowo-biomasowych są przedmiotem rozważań niniejszej publikacji.


Popioły ze spalania odpadów z przemysłu mięsnego i osadów ściekowych jako źródło fosforu
(w j. polskim)
Wzorek Z., Lenik E., Gorazda K., Wilkosz A.
Streszczenie
Wzrost liczby ludności na świecie, rozwój przemysłu oraz ilości substancji chemicznych podlegającym procesom migracji w środowisku przyczyniają się do jego zmian, zarówno lokalnych jak i globalnych. Rosnące zapotrzebowanie na związki fosforu skutkuje do znaczącą eksploatacją naturalnych złóż apatytów i fosforytów. Prognozy dotyczące naturalnych światowych rezerw złóż fosforu przewidują, że ponad 50% zasobów fosforowych obecnie wykorzystywanych na świecie, zostanie zużyta w przeciągu następnych 60-70 lat. W pracy przedstawiono wyniki badań nad możliwością współspalania osadów ściekowych z mączkami mięsno-kostnymi. Określono wpływ temperatury oraz skład odpadów na właściwości fizykochemiczne uzyskanych popiołów. Przeprowadzono analizę przydatności nawozowej popiołów ze szczególnych uwzględnieniem zawartości i przyswajalności fosforu. W zależności od temperatury oraz składu spalanych odpadów przyswajalność fosforu osiąga poziomu 65%.


Monitoring emisji w zakładach termicznej utylizacji odpadów
(w j. polskim)
Bukowska M. A., Szymański W.
Streszczenie
W artykule przedstawiono wykonane badania biogazu dla przykładowego składowiska odpadów komunalnych. Wykonano analizy fizykochemiczne powstających gazów  w celu określenia niezbędnych parametrów do oceny  przydatności pozyskanego gazu jako biogaz do dalszego wykorzystania.  Wynikiem analizy jest określenie, czy pozyskany gaz spełnia parametry paliwa i czy można go wykorzystać jako paliwo podstawowe lub uzupełniające dla celów grzewczych i ciepłej wody użytkowej.  Na podstawie średnich wartości parametrów oraz wytworzonej ilości gazu wyliczono szacunkowo wartość energetyczną możliwą do uzyskania z badanego składowiska.